نیاز به مذهب

یکی از ضروری نیازهای آدمی نیاز به مذهب است که ریشه ی آن در فطرت انسان جای دارد. این نیاز ابتدا توسط روان شناسان اولیه وپایه گذران علم روان شناسی مورد توجه قرار نگرفت و حتی در مواردی هم سعی بر انگار آن نمودند. بر همین اساس رونشاسان نیازها و انگیزه های آدمی را به دو دسته تقسیم می کنند :

1- نیازهای فیزیولوژیکی شامل (نیازبه غذا یا انگیزش گرسنگی، نیاز به آب تشنگی، نیازهای جنسی، رفتار مادری، نیاز به حفظ بقاء).

2- نیازهای روانی شامل(نیاز به پیشرفت، نیاز به پیوند جوئی ، نیاز به قدرت ، نیاز به کاوش وفهمیدن یا نیازبه یادگیری، نیاز به خود شکوفایی ، )

حتی آبراهم مزلو که یک روان شناس انسان گرا است و فهرست کاملتری از نیازهای انسان ارائه کرده است، به این نیاز اساسی انسان(نیاز به مذهب)، توجه نموده است. هرم سلسله نیازها از نظر مزلو عبارتند از:

««نیازهای فیزیولوژیک – نیازهای ایمنی – نیازهای تعلق داشتن و محبت – نیازهای عزت نفس و خودشکوفایی »»

. درهیچ کدام از این نیازها نیاز به مذهب و پرستش وجود ندارد . بطوری که حتی در تعریفی هم که از بهداشت روانی توسط سازمان بهداشت جهانی ارائه گردیده بود به این نیاز اساسی انسان توجه نگردیده است. طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی بهداشت روانی عبارت است: :« "بهداشت روانی در درون مفهوم کلی بهداشت قرار دارد و بهداشت یعنی توانایی کامل برای ایفای نقش‌های روانی ، جسمی و اجتماعی ، بهداشت به معنای نبود بیماری یا عقب ماندگی نیست»

علت این امر راباید در خواستگاه غربی روانشاسی حاضر جستجو کرد.به این ترتیب درمی یابیم که روان شناسی غربی معاصر، ازمادری اثبات گرا زاده شده ودر دامان و تحت سرپرستی خانواده ای اروپایی – آمریکایی پرورش یافت که نیاکانش منکر و مخالف الهیات و کلیسایی بودند که آنان رابه مغاک وتیرگی قرون وسطی راند وآن ها فرزندانشان رابر اساس جدایی خدا از قیصر، یا دین از سیاست پرورش دادند. بروز وپیدایش فلسفه های مادی گرا و ماتریالیست هم زمینه رشد چنین افکاری را بسیار مسائد نمود.

«دنشمندانی همچون گالیله،تهدیدی برای کلیسا اقتدارطلب کاتولیک به شمار می آمدند. علم نوین برای اینکه رشد کند،باید از کنترل کلیسا خارج می شد. طی سال هایی که آن را عصر رنسانس می نامند،چنین به نظر می رسید که علم دشمن مسلم مذهب است وبالاخره برآن برتری خواهد یافت. امروزه اعتقاد کمتری به این موضوع وجود دارد. در برخی ازموارد، مذهب به طورنسبی ،پابه پای تفکر علمی نوین گام برداشته ودرقرن بیستم که قرن جنگ های جهانی و قتل عام ها نام گرفته است، نسبت به علم به عنوان حلال مشکلات انسان، اعتماد کمتری ابرازمی شود»(ویلیام وست 2001)

البته پرواضح است که آقای ویلیام وست به دلیل آشنا نیودن با اسلام نمی داند که اسلام نه تنها هیچ مخالفتی با پیشرفت علمی جوامع ندارد،بلکه مسلمان را ملزم به فراگیری علوم کرده و برای تحصیل علوم وتفکر در باره آنها اجری برابر اجر شهید ومجاهد فی سبیل ا... درنظرگرفته است. شکوفایایی تمدن اسلامی در قرون چهارم و پنجم وپیش تازی مسلمین در علوم روز آن دوران گواه این مطلب است . تقریبا همان دورانی که کلیسا عالمان و اندیشمندان را وادار به توبه در باره افکار ایده هایشان می کرد و اگر توبه نمی کردند مورد انتقام کلیسا قرارگرفته و کشته می شدند.

آنان برای آن که سند طلاق بائن میان دانش وکلیسا راباغسل تعمید رسمیت بخشند،به تعامل با اشیاء بسنده کردند. یعنی با جنبه مادی ومحسوس که بتوان آن رامشاهده کرد و با آن تعامل داشت . انسان اروپایی باور وجود رابطه معکوس میان دین و تمدن رابه

مسایل مذهبی

مقدمه

اولین لغزش بشر به زمان آفرینش حضرت آدم (ع)برمی گردد.خداوند به آدم وهمسرش فرمود((در بهشت بیارمید واز میوه ها ونعمت های فراوان آن بهرهمند شوید،آنگاه به درختی اشاره فرمود وبه آنان گوشزد نمود که مبادا به این درخت نزدیک شوید،زیرا که از ستمکاران خواهید شد.شیطان آن دو را فریب دادوآن ها را به لغزش ونافرمانی واداشت وهمین نافرمانی باعث گردید آنهاراازبهشت بیرون کنند.

خدااوند به دنبال این لغزش وکیفر آن می فرماید((به آنان گفتیم که از آن بهشت به دنیا فرود آیید که در این دنیا به جای همزیستی آرامش بخش،دشمن یکدیگر خواهید بود ودر قرارگاه زمینی خود جاودان نخواهید ماند )).

در طول تاریخ زندگی آدم در زمین ،نوشته های بسیاری موجود است وهر کس به زبان فهم وفراخور حال خویش از این نوشته ها سخن گفته ،یا مطلبی نوشته است .فیلسوف ،عارف ،شاعر ،عالم وعامی هر یک به زبان خاص خویش از بیانات مفید قران کریم وذات اقدس الهی سخن به میان آورده اند(الهی قمشه ای،1355).

هرکس به زبانی سخن ازحمد توگوید               بلبل به غزل خوانی وقمری به ترانه (شیخ بهایی)

خداوند برای تفهیم اصول صحیح به بشر رسولانی فرستاد وبه کتاب خود کفایت نفرمود تا انسانهادر مواجه شدن با مسایل مختلف زندگی وهمچنین برای لذت بردن از خوشی ها وروبه رو شدن با غم واندوه ها از آن ها را هنمایی ویاری جویند .کسانی که به دستورات این فرستادگان گوش وعمل نمایندواز دستورات کتاب های آسمانی خود پیروی کنند کمتر در زندگی با مشکلات روبه رو می شوند.

تعریف مذهب: مذهب به معنای راه ومحل رفتن است ودر اصلاح به آیین آدمی نیز گفته می شود .

به عبارت جامع تر به روش وبرنامه ای که یک فرد در زندگی پیشه می کند ،وجهان ،گذشته وآینده را بر اساس آن تفسیر می کند مذهب گفته می شود.

دین ونوجوان

در دوره ی نوجوانی وجوانی رشد افکار مذهبی در افراد به اوج خود می رسد.افراد در این سنین سعی دارند از فضیلت های مذهبی حداکثر استفاده راببرند ،لذا تن به ریاضت کشیدن وشب زنده داری می دهند حتی دیده شده نه تنها به اجرای کامل واجبات دینی می پردازند بلکه سعی می کنند مستحبات را نیز به نحو احسن اجرا نمایند، تا از فضیلت آن بهره مند شوند .صداقت صفا پاکی وخلوص درروح نوجوانان به وضوح دیده می شود.براین اساس به همه امور با دید خیر و مصلحت می اندیشند واز همه مردم نیز انتظار دارند این چنین باشند ودنیا را نیزاصلاح شده می خواهندونسبت به کجروی ها وخلافکاری ها حساسیت خاصی نشان می دهد واغلب می خواهند با شعار امر به معروف و نهی از منکر به اصلاح جامعه خود بپردازند. در این راه نیزگاهی دچار افراط و تفریط هایی می شوند.

آنچه دردوره نوجوانی و جوانی فکر را به خود مشغول می کند موضوع آخرت و زندگی پس از مرگ و چگونگی آن است. لذا، آن ها سعی می کنند توجه خاصی به مسئله حلال و حرام بر اساس معیارهای شرعی بپردازند تا از این طریق به آرامشی نسبی برسند تا از میزان ناراحتی هایشان کاشته شود. در این دوره شک های مذهبی اوج می گیرد، لذا به گفته ها و اخبار گذشته شک می کند و دائما در حال پیدا کرده دلایل عقلی و منطقی است وسعی دارد برای همه اعمال و پدیده ها توضیحی علمی بیاند تا بتواند تفسیر نو از جهان و زندگی روی آن داشته باشد. از طرفی هم به راحتی نمی تواند شک خود رابا دیگران مطرح کند زیرا پیش بینی می کند که ممکن است تکفیر شود. شروع و آغاز مشکلات دینی از همین جا آغاز می شود. زیرا نوجوان و جوان شناخت کاملی از مسایل دینی ندارد تا بتواند خود را قانع کند لذا برای بر طرف کردن سئوالات شرعی خود ممکن است به افراد ناصالح ، افراطی و کجرو وبی اطلاع رجوع نماید،در این موقع ممکن است فرد سر از لا مذهبی وبی بند وباری وبی خدایی در آورد وروح پاک وبی آلایشش دچار خدشه شود وبه انحرافات اخلاقی وحتی به انحرافات دینی کشیده شود(خدایارفرد 1377).

راهنمای های دینی هم مانند سایر جنبه های دیگر برخورد با نوجوان زبان خاصی را مطلبد که نیاز به فنون خاصی دارد. در این مورد رسول گرامی اسلام حضرت محمد (ص) می فرمایند : (ما پیامبران دستوریافتیم که در حد درک وبینش مردم با آنها سخن بگوییم) .

علل فرار ازمدرسه.

برای پیدا کردن علل و ریشه رفتارهایی نظیر فرارازمدرسه درکودکان ، نوجوانان و جوانان باید علل وعوامل مختلفی را جستجوکرد که عبارتند از:

1 – خانواده ازهم گسیخته. دربرخی از خانواده ها به علت فوت یاجداشدن والدین از یکدیگر و نبود سرپرست هرج ومرج به وجود می آید و مشاجرات لفظی،نزاع وکشمکش و عدم تفاهم اخلاقی وعقیدتی ورفتارهای خلاف، حکمفرما می شود. این رفتارها منجر به بروزمشکلات روحی –روانی اعضا خانواه می شود، که نتیجه آن بی توجهی ،بازی گوشی و انجام ندادن تکالیف است وسرانجام آن مدرسه گریزی است.

2 – مردود شدن یا افتادن. افتادن دربعضی از واحدهای درسی ومردودشدن منجر به فرار ازمدرسه می گردد. دو عامل احتمالی مردود شدن عبارت است از:

الف – ضعف پایه ی تحصیلی . عده ای از دانش آموزان در فراگیری دروس مانند ریاضیات، فیزیک ، شیمی ، زبان ضعیف هستند ولذا، فراگیری این دروس در دوره های بالاتر برای آن ها دشوار تر می شود. این گونه افراد سعی دارند با حفظ کردن طوطی وار مسئله را حل کنند ولی این چاره کار نیست.

ب – افت ناگهانی تحصیل . تعداد زیادی از والدین از افت تحصیلی فرزندان خود ناراحت هستند که باعث تفکر و واکنش خود دانش آموز نیز می شود. وظیفه ی والدین در این گونه مواقع ریشه یابی مسئله است.

این چنین دانش آموزانی در روبه رو شدن با دوستان سال قبل که در کلاس های بالاتری قرار دارند دچار رنجش خاطر می شوند ودرخود احساس شرمندگی می کنند . لذا، در این گونه مواقع انتقال وتغییردادن مدرسه ی فرد کار مفیدی است.

3 – بی علاقگی به درس. دانش آموزانی که نسبت به درس بی علاقه هستند، نسبت به آینده خود ناامید ومایوس می شوند و اظهار می دارند که « مغزم گنجایش مطالب درسی را ندارد» و یا درس را نمی فهم. . می توان از سخنان آنان به این نتیجه رسید که رفتن به مدرسه برایشان بی فایده است.بیشترین فراوانی چنین افرادی متعلق به خانواده های از هم گسیخته ومتزلزل است.

چنانچه این افراد گونه دانش آموزان به یک یا چند رشته فنی از قبیل تعمیرلوازم منزل برقی ، کامپیوتر، مکانیک، الکترونیک و .. که بیشتر جنبه عملی و کاربردی دارندو در شاخه های فنی و حرفه ای وکار ودانش وجود دارند هدایت شوند، از مدرسه گریزی آن های جلو گیری می شود.

4 – بی توجهی والدین نسبت به فرزند. بی توجهی هنگامی که از حد خودش بگذرد دانش آموز مجبور می شود تا با لباسهای کثیف،کهنه وبا کفش های پاره به مدرسه برود، گاهی نیز بدون توجه به صرف صبحانه و نهار دانش آموز وارد مدرسه می شود.این مسائل باعث احساس حقارت در دانش آموز شده بطوریکه وی ترجیح می دهد به مدرسه نرفته وسرکلاس حاضر نشود.

5 – عدم رفاه مالی . نداشتن وضع مالی مناسب نیزیکی از عللی است که سبب مدرسه گریزی می شود. گاه به علت نیاز مالی خانواده، دانش آموز مجبوراست کارکند. لذا، کار وی باعث می شود تا نتواند به موقع به تکالیف تحصیلی اش بپردازد پس به ناچارمجبوربه غیبت ازمدرسه می شود تا بتواند با کا رکردن خود آبروی خانواده اش را حفظ کند واز این راه رضایتی نسبی کسب کند.

6 – تبعیض قایل شدن. تبعیض قایل شدن بین دانش آموزان به وسیله ی دبیران و سایر کارکنان مدرسه باعث بوجودآمدن فاصله بین آن ها و سایر دانش آموزان می شود. لذا، بیشتر اوقات دانش آموزان ممتاز، زیبا و خوش بیان بیشتر از سایرین مورد توجه مسئولین مدرسه قرار خواهند گرفت که مسئله ای طبیعی است زیرا ذات انسان تمایل به زیبایی پرستی دارد، ولی این امر نباید در مورد وضعیت مالی افردا نیز وجود داشته باشد.

7 – عقب ماندگی ذهنی . کسانی که در یادگیری درسی ومهارت های شغلی از دانش آموزان دیگر کند تر هستند عقب مانده به حساب می آیند. برحسب این که تا چه اندازه دریادگیری مطالب درسی، مهارت های شغلی و سازگاری اجتماعی از دوستان خود عقب افتاده باشند به طبقات مختلفی تقسیم می شوند .

8 - ترس از تنبیه بدنی.ترس از تنبیه شدن توسط معلم، ناظم یا مدیر( به خاطر کوتاهی در انجام تکالیف درسی، یا بی نظمی و نقض قوانین مدرسه) هم می تواند منجر به ترک فرار از مدرسه باشد.

مشکلات تحصیلی

یکی از موارد بسیار مهم ونگران کننده برای تمام والدین تحصیل فرزندان است .تمامی والدین اعم از بی سواد وباسواد خواستار داشتن فرزندانی تحصیل کرده در سطوح عالی هستند،علیرغم کلیه تلاشهای انجام شده توسط والدین همه فرزندان موفق به اتمام تحصیلات نشده وآن راناتمام رها می کنندعوامل مختلفی در ناتمام گذاردن تحصیلات توسط دانش آموزان دخالت دارند که به بعضی از آنها اشاره می کنیم.

1-خانواده آشفته.اختلافات خانوادگی اثر سویی در ادامه تحصیل نوجوان وجوان دارد.

2-در گیری نوجوانان وجوانان با اولیا.   معمولااولیا سعی می کننداز ضعف های درسی فرزندانشان به عنوان اهرام هایی جهت مقابله با آنها استفاده کنند،واین مطلب را نوجوانان وجوانان درک نموده اند،لذابعضی از آنها چنین فرصتی را به اولیا نمی دهند وسعی میکنند وضعیت درسی خود را همیشه مطلوب نگه دارند .

3-گرایش به بعضی ازرشته های خاص.

چون در دوره نووجوانی وجوانی تغییراتی در جسم وروح ایجاد می شود لذا طرز تفکر نسبت به درس ومدرسه به سمت گرایش های نو وجدید تغییر می یابد.این گرایش ها ممکن است به سمت ورزش ،دروس حوزه علمیه ،رانندگی وصنعت باشد که ممکن است این گرایش ها ونگرش هامشکلات تحصیلی جدیدی برای آنهابه وجود آورد.

4-عدم اعتدال والدین.

رعایت اعتدال در بر خورد با نوجوان وجوان باید تا حدودی با ظرافت ودقت همراه باشد.از دوره ی نوجوانی به بعد در فرد یک احساس بزرگ بودن نسبت به دوره ی کودکی ایجادمی شود که باعث استقلال طلبی فرد می شود ،لذانوجوان با امرونهی اولیا ی خود به مبارزه بر می خیزد .معمولادر دوره ی راهنمایی ودبیرستان اولیامراقبت های خود رابه علت بزرگ شدن فرزندشان کم می کنند ولی بر امر و نهی خود می افزایند .

5-تحقیر،سرزنش ومقایسه بادیگران.

برای هویت و اصلاح رفتار نوجوان و جوان این گونه اعمال تاثیر مثبتی ندارند، جز اینکه ممکن است این گونه رفتارها درفرد ایجاد واکنش دفاعی کند و استمرار چنین اعمالی رفته رفته باعث شخصیت منفی در فرد می شود. و ناامیدی را به بار می آورد.

6 – اختلالات یادگیری.

یکی دیگر از عوامل موثر درترک تحصیل دانش آموزان اختلالات یادگیری است، دانش آموزانی که دچار این اختلال بوده ضعف قابل توجه ای در خواندن ، املاء نویسی و یا ریاضیات دارند وگاهی هم فرد دردو یا چند مورد مشکل دارد واز این دروس نمره پائین کسب نموده ، که این امر مانع از ادامه تحصیل می گردد.

7 – عقب ماندگی های ذهنی .

سطح دروس ابتدایی بسیار آسان تر از دوره راهنمایی و سطح دروس دبیرستان مشکل تر از دوره راهنمایی است. بنابراین کودکانی که دچارنوعی عقب مانده ذهنی باشند ممکن است که دوره ابتدایی را طی کنند ولی در دوره رهنمایی دچار مشکل یادگیری شوند وقادر به اتمام دوره تحصیل نگردند.

8 – وجود اختلالات روانی و اختلال شخصیت. اختلالات نوروتیک مانند افسردگی ، اضطراب شدید، فوبیا و اختلالات سایکوتیک مانند اسکیزوفرنیا و یا اختلال شخصیت ضد اجتماعی یا اختلال سلوک منجر به افت تحصیلی، بی نظمی درانجام تکالیف و یادگیری، عدم دقت وتمرکز پائین ، درگیری ومشاجره با دانش آموزان و مسئولین مدرسه و درنهایت به ترک تحصیل می انجامد.

ترک تحصیل کنندگان ،در مقایسه با سایر دانش آموزان ،به احتمال بیشتری والدینی دارند که خودرا درگیرتحصیلات فرزندشان نمی کنند .خیلی از آن ها خودشان دبیرستان را تمام نکرده ا ند وبیکار هستند، مستمری بگیر تامین اجتماعی اند، یا با عواقب طلاق مقابله می کنند. وقتی که نوجوان کارنامه ضعیف خود رابه خانه می آورد، این والدین به احتمال زیاد با خشم وتنبیه واکنش نشان می دهند واین واکنش ها باعث می شودکه نوجوان از فعالیت تحصیلی بیشر سرپیچی کند.

ب – شناسایی از روی اختلالات بدنی و فیزیولوژیگی.

.فردمعتاد دارای اختلالات بدنی و فیزیولوژیکی خاصی است که چنین خالت هایی در افراد سالم وغیر معتاد مشاهده نمی شود مانند:                                                                                 

1 - ظاهر جوان معتاد . (سیاهی لب، چروک صورت و چشمانی قی کرده و فرو رفته ،گونه هایی برآمده بادندانهایی سیاه )

2 – خارش بدن . معمولا نیم ساعت بعد از مصرف مواد مخدر خارش شروع می شود .

 3 – ضعف جنسی در صورتی که زمان مصرف طولانی باشد.

 4 – کم شدن غذا و بی اشتهایی. معمولا معتاد مصرف غذا راکم می کنند .خصوصا معتاد از خوردن صبحانه ،شیر،مستثنی ، ترشیجات اجتناب می کند زیرا این گونه مواد باعث از بین رفتن حالت نشئگی بعدا از مصرف می شود. 

5- ایجاد دردهای مزمن معده. افرادمعتاد دردهای مزمن معده پیدا می کنند به همین دلیل اکثرا قرص های ضد درد معده درجیب دارند تا در موقع درد استفاده نمایند.

6 – داشتن یبوست . مصرف مواد مخدر اغلب یبوست به دنبال دارد و همین امر باعث طولانی شدن دستشویی رفتن می شود

7 – ایجاد سستی و بی حالی . اعتیاد از میزان فعالیت جوان به میزان قابل توجهی می کاهد طوری که اگرورزشکار باشد دیگر تمایل به رفتن باشگاه و انجام فعالیت ندارد.

8 – آب ریزش بینی . عطسه و خمیازه. اگر از زمان مصرف روزانه ی معتاد یک الی دو ساعت بگذرد معتاد دچار خمیازه های طولانی همراه با آب ریزش و عطسه می گردد.

9 – داشتن حالتی عصبی وپف کرده . چون اکثرمعتادان صبح ها دیر از خواب بیدار می شوند پس از بیداری نیز حالتی پف کرده و عصبی دارند.

10 – ضعف جسمی همراه با لاغر شدن. فردمعتاد بدون این که فعالیت ها و ورزشهای لاغری انجام داده باشد، در طول مدت زمان یک یا چند ماه ممکن است به مقدار پنج کیلو یا بیشتر از وزن بدنش کم شود.

11 – ندادن خون جهت آزمایش و انجام تست سلامتی . چنانچه به هر دلیلی از جوان بخواهند تا تست سلامتی بدهد هراسان می شود  

12 – تغییرکردن مردمک چشم. مردمک چشم افراد سالم ثابت است ولی درافراد معتاد مردمک چشم کوچک وپس از گذاشت سه الی چهار ساعت چند برابرحالت قبل می شود.

13 – تغییر صدا. دورگه بودن صدای معتادان یکی از راه های شناسایی آن ها است.این دور رگه بودن پس از مصرف مواد نمودپیدا می کند.

14 – وجود آثار ناشی از تزریق.

15 – عرق کردن بدن . معمولا سه ساعت که از مصرف مواد گذشت معتاد احساس گرما می کند هر چند هوا سرد باشد.

ج – شناسایی معتاد از روی وسایل و لوازمی که استفاده می کند.

1 – مصرف چای زیاد و پررنگ

2 – داشتن اشیا و وسایل خاص اعتیاد.

3 – داشتن بعضی از داروهای مشخص.

4 – مصرف بعضی از داروهای خواب آور.

5 – عدم تمدید گواهینامه ی لازم و ضروری توسط معتادان.

6 – وسایلی که در آن مواد پنهان می کنند.

7 – تهیه سرنگ های پنج سی.سی. برای تزریق.

8 – استفاده از بعضی از عطرها و ادکلن های تند هنگام خروج ازمجالس آنچنانی.

9 – استفاده از قطرهای چشمی فنیل افرین ونفتارولین.

10- خرید بعضی از کالاها یی که موقع مصرف نیاز دارند.

11 – استفاده از شیشه های سس و کش های پلاستیکی جهت استفاده مواد مخدر وپیگنیک و هویه برقی.