بلوغ جنسی

 تعییرات بلوغ جنسی ، چشمگیر وبسیار مهم است . ظرف مدت چند سال ، بدن کودک دبستانی به یک بزرگسال بالغ تغییر شکل می یابد. بلوغ جنسی را فرایندهای هورمونی تنظیم می کنند که تحت تاثیر ژنتیک قرار دارند. بنابراین ، تغییرات بلوغ جنسی را می توان به دو نوع تقسیم کرد.

1- رشد کلی بدن                           2 - رسش ویژگی های جنسی

رشد بدن

اولین نشانه بیرونی بلوغ جنسی ،افزایش سریع قد ووزن است که جهش رشد نامیده میشود .این جهش ،به طور متوسط درمورد دختر های آمریکای شمالی مدت کوتاهی بعد از 10سالگی ودر مورد پسرها حدود 12سالگی روی می دهد (مالینا،1990).دختر دراوایل نوجوانی بلند تر وسنگین تراست ،اما این امتیاز کم دوام است .در 14سالگی ،پسر ها از دختر ها جلو می افتند ،زیرا جهش رشدنوجوانی آنها تازه است در حالی که جهش رشد دختر ها تقریبا پایان یا فته است .رشد اندازه بدن در مورد اغلب دختر ها 16سالگی ودر مورد پسر ها در 5/17سالگی کامل می شود ،یعنی ،زمانی که اپی فیزها در انتهای استخوانهای بلند به طورکامل بسته می شود .در مجموع هنگام بلوغ تقریبا 25سانتی متر به قد و18کیلوگرم به وزن نوجوان افزوده می شود .

تناسب بدن

در نوجوانی ،روند رشد سری –پایی نوباوگی وکودکی بر عکس می شود.در ابتدا ،رشد دستهاوپاها وبعد تنه شتاب می گیرد ،که همین افزایش قد نوجوانان را توجیه می کند این الگوی رشد به ما کمک میکند تا بفهمیم چرا نوجوانان ابتدا معمولا بد قواره وبی تناسب به نظر می رسند –لنگ دراز با دست وپای بسیار بزرگ .

در تناسب بدن نیز تفاوت های جنسی زیاد دیده می شود که علت آن، تاثیر هورمون های جنسی بر استخوان بندی است .شانه های پسر ها نسبت به لمبرها،پهن تر است ،در حالی که لمبر های دختر ها نسبت به شانه هاوکمر ،پهن ترند .البته در نهایت پسر ها از دختر ها بزر گتر می شوند وپاهای آنها در مقایسه باباقی بدن بلند تر است .علت اصلی آن این است که پسرها 2سال بیشتر رشد پیش جوانی دارندواین زمانی است که پاها سریعتر رشد می کنند.

رسش جنسی

همراه با افزایش سریع افزایش بدن ،در ویژگیهای جسمانی مربوط به عملکرد جنسی تغییراتی ایجاد می شود .ویژگیهایی به نام ویژگیهای جنسی نخستین ،اندامهای تولید مثل (تخمدانها ،رحم،ومهبل در زنان ،آلت در مردی،کیسه بیضه وبیضه ها در مردان )راشامل می شوند .ویژگیهای دیگر ،که ویژگیهای جنسی ثانوی نامیده می شوند،از بیرون بدن قابل مشاهده هستند وعلائم دیگر رسش جنسی را تشکیل می دهند (برای مثال رشد پستان ها در زنان ،موی زیر بغل وزهار در هر دو جنس).

رسش جنسی در دخترها

 بلوغ جنسی در زن ،معمولا با رشد پستانها و جهش رشد آغاز می شود .

نخستین قاعدگی –معمولا در 5/12سالگی در دختران آمریکای شمالی ،ودر 13سالگی در دختران اروپایی،روی می دهد .اما دامنه سنی از این نظر گسترده است ،به طوری که از 5/10تا5/15سالگی گسترش دارد .بعد از نخستین قاعدگی ،رشد موی زهارو پستانها کامل می شوند ،وموی زیر بغل نمایان می شود .کامل شدن این توالی در اغلب دختر ها 3تا4سال به طول می انجامد،که البته در این مورد نیز تفاوتهای فردی زیادی وجود دارد. علت تاخیر در رشش جنسی دختران این است ، تا بدن دختر به اندازه کافی برای حاملگی بزرگ شود، نخستین قاعدگی بعد از اوج جهش قدر، اتفاق می افتد.برای امنیت بیشتر ،12 تا 18 ماه بعد از نخستین قاعدگی ،تخمدانها دختر معمولا تخمک بالغ تولید نمی کنند . با این حال ،این دوره موقتی نازایی درهمه دخترها یافت نمی شود ونمی توان برای محافظت دربرابر حاملگی ،روی آن حساب کرد.

رسش جنسی در پسرها

اولین نشانه بلوغ جنسی در پسرها ،بزرگ شده بیضه هاست .موی زهار مدت کوتاهی بعد ظاهر می شود،آلت تناسلی شروع به بزرگتر شدن می کند وتقریبا کامل می شود. صفات ثانویه رشد مانند( موی های صورت ، دورگه شدن و کلفت شدن صدا به دلیل بزرگ شدن حنجره و طویل شدن تارهای صوتی) ظاهر می شوند. درهمین حین غده پروستات بزرگ می شود ودرحدود 13 الی 14 سالگی اولین انزال روی می دهد. برای مدتی منی حاوی تعدا کمی اسپرم زنده است. بنابراین پسرها نیزمانند دخترها دردوره مقدماتی کاهش باروری خواهند داشت.

بلوغ روانی

بلوغ روانی یعنی پخته شدن از نظر ورحی که انسان قدرت تشخیص مسایل و تمیز مصلحت زندگی را پیدا کند . به تعبیر دیگر، فرد با برخورداری از بلوغ روانی ، قادربه قبول مسئولیت های اجتماعی مانند پذیرش شغل ، تشکیل خانواده ، و ایفای نقش محوله وقدرت رویاروی با مشکلات پیچیده زندگی می شود. برای رسیدن به این مرحله(بلوغ روانی) ، برخلاف بلوغ جنسی ، سن مشخصی وجود ندارد. عوامل خانوادگی و تربیتی با هم بر این بلوغ موثرند. درنتیجه انسان ها در سنین مختلفی به بلوغ روان خواهند رسید و تعیین سن خاص یا مشترکی برای افراد که هم زمان و با هم به بلوغ روانی برسند کار دشواری است. شاید بیشتر انسان ها هرگز به رشد روانی ویا بلوغ روانی کامل نرسند. 

دوره نوجوانی و جوانی

پس از پایان یافتن دوره کودکی ،فرد وارد مرحله ای می شود که شرایط آن با دوره قبلی کاملا متفاوت است. این دوره به دوره ی نوجوانی معروف است. نوجوان اراین دوره شرایط وتوقعات تازه ای دارد که نمی توان آن را با دوره ی قبلی وی یکی دانست. به همین جهت است که عده ای این دوره راتولدی دوباره برای فرد نامیده اند. دراین مرحله دگرگونی های زیادی در ابعاد مختلف جسمی،عقلی و احساسی ،به وجود می آید که روی هم شخصیت نوجوان را شکل می هند.

 تعریف نوجوانی

درفرهنگ وبستر آمده است(( نوجوانی انتقال از مرحله ی آخر کودکی به مرحله ی بالندگی و کمال است)) یا دوره ای ازجریان تدریجی زندگی را نوجوانی می گوید که با تحول عمیق در جسم و روان وقدرت تجسم و تخیل زیادی همراه است.

سازمان بهداشت جهانی ،دوره نوجوانی اراز10 تا 15 سالگی و دوره ی جوانی را از 16 تا 25 سالگی تخمین زده است.

ویژگی های عمومی دوران نوجوانی عبارتند از:

1- شکل گیری و رشد عاطفی.

2 - پیدایش رغبت ها و گرایش به سوی جنس مخالف.

3- شکل گیری و رشد اجتماعی.

4 - رهایی از وابستگی و کنترل خانواده.

5- شکل گیری رشد شناختی .

6 - انتخاب شغل و حرفه.

7- صرف اوقات فراغت.

8 - به دست آوردن فلسفه ی زندگی .

9 - خود شناسی.

روان شناسان درمورد سن شروع وپایان نوجوانی بیشتر ازمیانگین سن س

گفته اند. براین اساس نوجوانی به سه مرحله تقسیم می شود.

1- پیش نوجوانی 10 تا 12 سالگی

2- اوان نوجوانی 12 تا 15 سالگی

3 - اواخر نوجوانی 15 تا 18 سالگی

معمولا دردوره پیش نوجوانی برای دخترها و دوره ی نوجوانی برای پسرها پدیده بلوغ اتفاق می افتد. قبل ازپیدایش چنین حالتی برای هردو جنس علایمی ظاهر می شود که نشانه ای به وجود آمدن شرایط لازم برای گام نهادن فرد به مرحله ی بلوغ جنسی است.

تعریف بلوغ  

بلوغ به عنوان دوره ای است که در آن اندام های تولید مثل رشد ، وشروع به کار می کند. اززمان شروع بلوغ تمام تغییرات ناشی از بلوغ ، اثرقابل ملاحظه و.چشمگیری بررشد همه قسمت های بدن دارد. یا بلوغ را می توان سن ویژه ای دانست که در آن رشد جنسی اتفاق می افتد ، درحالی که نوجوانی به معنای دوره یا سال های بین بلوغ و بزرگسالی است.

عوامل موثر برشروع سن بلوغ

1 -عوامل ارثی وخانوادگی . دخترانی که مادرانشان زودتر بالغ شده اند، آن ها نیز زود بالغ می شوند.

2- سطح هوش نوجوان . تحقیقات نشان داده ،دختران وپسرانی که از بهره هوشی بالاتری برخوردارند بلوغ آن ها زودتر اتفاق افتاده است.

3- وضعیت تغذیه ، سلامت وبهداشت فرد . تغدیه و ورزش درشروع بلوغ جنسی موثر است. در دختران ، افزایش سریع وزن و چربی بدن ، رسش جنسی را تحریک می کند. قاعدگی در زنانی که ورزش سنگین را درسنین پائین شروع کرده اند، ویا خیلی کم غداهای پرچرب استفاده کرده اند خیلی به تاخیر می افتد.

مسئله بلوغ یک پدیده چند بعدی است . لذا ضروری به نظر می رسد که این پدیده مهم از ابعاد مختلف (جنس ، روانی ، اقتصادی و شرعی ) مورد بحث و بررسی قرار گیرد.