بلوغ اجتماعی  :

در این دوران نوجوان به سمت سازگاری اجتماعی سوق پیدا می کند. منظور از سازگاری اجتماعی ، درک احساسا ت، افکار و رفتاردیگران است. رشد وتکامل اجتماعی نوجوانان دارای ویژگی ها یی مانند انس والفت به صورت تمایل به جنس مخالف ، اعتماد به نفس، خود نمایی، پیروی از همسالان و گسترش فعالیت های اجتماعی ، مانند تنفر به صورت عصیان ، تمسخر، تعصب ورقابت است.

 پیدایش گرایش ها با دیدگاهای خاص در آن ها به وجود می آید ، شکل علاقه به انتقاد و اصلاح ، رغبت به یاری دیگر انسان های ، انتخاب دوست ، علاقه به رهبری، گرایش اخلاقی نسبت به همگلاس ها ، معلمان و مواد درسی است. از جمله عواملی که در رشد و تکامل اجتماعی شدن نوجوان موثر است عبارتند : خانواده ، وضع اقتصادی – اجتماعی ، . گروه هم سالان .

رشد اجتماعی نوجوان به تدریج به وجود می آید ودر دوره ی جوانی که کمال خود می رسد. جوانی که از نظر اجتماعی رشد یافته باشد، دارای خصوصیات زیراست:

الف : خودکفا بودن. می تواند اعمال خود را کنترل و آنها ر هدایت کند. با مشورت افراد بزرگتر و مجرب تصمیم می گیرد وپیامد های چنین تصمیماتی را می پذیرد.

ب : مسئوولیت پذیر است وبا پذیرش مسئوولیت آماده ی مبارزه با مشکلات می شود. این عمل ضمن اینکه باعث شکوفایی وی می شود اعتماد به نفس وی را بالا می برد.

ج : ضمن میانه روی و اعتلال سعی می کند از روحیه ی گذشت و عفو نیزبرخورادرباشدو درک این نکته که همه انسان ها ممکن است دچار اشتباهاتی باشند روحیه جوان را متعادل خواهد ساخت.

د : تفکر آیند نگر دارد وبه آینده خوش بین است. در مقابل شکست ها خود را نمی بازد و به فعالیت خود ادمه می دهد ، زیرا می داند که پذیرش شکست باعث رکود، یاس وخمودگی می شود.

ح: ضمن ارزیابی به درک نکات مثبت و منفی خود می پردازد و آن ها را فهرست می کند. واقعیت ها و ضعف های خود راهمان طوری که هستند می پذیرد وقضا وت درمورد آن ها را مربوط به خصوصیات شخص خود می داند ومسیر حرکت را مطلوب می سازد.

ه : دارای روحیه تعاون و همکاری در بازی ها ، فعالیت های اجتماعی » معاشرت با دوستان است و حتی در داخل برای اعضای خانودنه سودمند است، وسعی می کنند در این مسیر از رقابت های مخرب بپرهیزد.

و : روحیه انتقاد سازنده از دیگران را درخود دارد ضمن اینکه انتقادهای درست و صحیح ازخود را نیز می پذیرد وعصبانی نمی شود.گاهی نیز تشگر وقدردانی از چنین رفتار و خدماتی به عمل می آورد.

ز : ارشاد ورا هنمایی از دیگران را می پذیرد و در گرایش به سمت نکات مثبت انسانی ایفائ نقش می کند واز بذله گوئی و شوخ طبعی در مواجع شدن با مسائل مختلف دریغ نمی کنند وبرجذابیت موضوع می افزاید.

ن : صبور و بردبار است ، زیرا دیگر حالت پرخاش دوره نوجوانی را ندارد. وی می فهمد که برای هرنوع موفقیت علمی – اجتماعی ومعنوی نیاز به صبر وشکیبایی ومرور زمان دارد تا بتوان از بذرگاشته شده در فصل خود محصول بچیند.

درصورت عدم رشد یافتگی نوجوان وعدم یک یا چند مورد از علائم فوق نوجوان ما مشکلاتی روبرو می شود که ممکن است این مشکلات درقسمت بدنی ، اجتماعی، عاطفی و ذهنی باشد.

بلوغ فکری ( شناختی )

دوره ی نوجوانی توانایی های استدلالی گسترده ای به همراه دارد.تفکر نوجوانان در مقایسه با کودکان دبستانی،روشن بینانه تر و منطقی تر است.پیاژه زیست شناس و روان شناس فرانسوی طی تحقیقات طولی خود بر روی کودکان رشد ذهنی آنها را مورد بررسی قرار دادوبرای رشد شناختی کودکان چندین مرحله را تعریف نمود.که عبارت اند از :

الف:مرحله ی حسی، حرکتی-از زمان بدر تولد تا دوسالگی

ب:مرحله ی پیش عملیاتی –از دوتا شش سالگی

پ:مرحله ی عملیات عینی-از هفت سالگی تا قبل نوجوانی

ج:مرحله ی تفکر انتزاعی یا تفکر صوری –که از سنین یازده دوازده سالگی به بالا

البته محققین بعداز پیاژه مرحله ی عملیات پس سوری رامطرح نموده و پژوهش هایی نیز در این زمینه انجام داده اند.

مرحله ی عملیات صوری

به عقیده ی پیاژه تو انایی تفکر انتزاعی در حدود یازده سالگی آغاز می شود نوجوانان در مرحله ی عملیات سوری خیلی شبیه دانشمندانی که در آزمایشگاه به جست و جوی راه حل هستند استدلال می کنند.کودکانی در مرحله ی عملیات عینی هستند ، فقط می توانند بر اساس واقعیت عمل کنند. در حالی که نوجوانان در مرحله ی عملیات صوری طبق عملیات ذهنی عمل می کنند.به عبارت دیگر برای فکر کردن نوجوان، لازم نیست که اشیا و روی داد های عینی وجود داشته باشد.در عوض نوجوانان می توانند از طریق تامل درونی به قوائد منطقی کلی تر پی ببرند. نوجوانان در دوره ی نوجوانی دو قابلیت استدلال فرضی – استنتاجی و تفکر گزاره ای را کسب می کنند.

استدلال فرضی –استنتاجی:

وقتی که نوجوانان با مسئله ا روبرو می شوند با نظریه ای کلی در باره ی عوامل اجتماعی که ممکن است بر نتیجه تاثیر بگذارند ، شروع می کنندو از فرضیه ها ی خاصی در باره ی آنچه ممکن است روی دهد نتیجه گیری می کنند .بعد این فرضیه ها را به صورت منظم آزمایش م کنند تا ببینند کدام یک در دنیای واقعی نتیجه بخش هستند.توجه کنیدکه چگونه این مسئله گشایی با احتمال شروع می شود وبه واقعیت می رسد در مقابل کودکان در مرحله ی عملیات عینی با واقعیت شروع می کنند یعنی با بدیهی ترین پیش بینی ها در باره ی یک موقعیت . وقتی که این پیش بینی ها تائید نمی شوند آنها نمی توانند به گزینه های دیگر فکر کننند در نتیجه قادر نیستند مسئله را حل کنند.

تفکر گزاره ای :دومین ویژگی مهم مرحله ی عملیات سوری تفکر گزاره ا است نوجوانان می توانند منطق گزاره ها (اظهارات کلامی)را بدون مراجعه به شرایط دنیا ی واقعی ارزیابی کنند.در مقابل کودکان منطق اظهارات را فقط با در نظر گرفتن آنها در برابر شواهد عینی در دنیا ی واقعی ارزیابی می کنند.